กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ นำเทคโนโลยี ช่วยตรวจสอบบัญชีระยะไกล ลดความเสี่ยงผู้สอบบัญชีและสหกรณ์ ในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19

นายโอภาส ทองยงค์ อธิบดีกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ กล่าวว่า ในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า 2019 (COVID-19) ซึ่งยังคงส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานของสหกรณ์หลายแห่ง บางแห่งอยู่ในพื้นที่มีความเสี่ยงสูง จำเป็นต้องปิดบริการชั่วคราว หรือลดจำนวนเจ้าหน้าที่สหกรณ์ทำงาน ณ ที่ทำการสหกรณ์ในแต่ละวันเพื่อลดความเสี่ยง จากสถานการณ์นี้ นางสาวมนัญญา ไทยเศรษฐ์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ตระหนักถึงความเดือดร้อนของสมาชิกสหกรณ์และการดำเนินธุรกิจของสหกรณ์ ที่ได้รับผลกระทบดังกล่าว จึงได้มอบนโยบายให้หน่วยงานในกำกับดูแล เร่งช่วยเหลือสหกรณ์และสมาชิกที่ได้รับผลกระทบ รวมทั้งกำชับให้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานอย่างเต็มกำลัง โดยคำนึงถึงสุขภาพและความปลอดภัยด้วย ทั้งนี้ กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ ได้น้อมนำนโยบายมาใช้ในการปฏิบัติงานตรวจสอบบัญชีสหกรณ์และกลุ่มเกษตรกร โดยพัฒนาวิธีการตรวจสอบบัญชีด้วยการใช้เทคโนโลยีเข้ามาช่วยในการตรวจสอบบัญชี คือ การตรวจสอบบัญชีระยะไกล (Remote Audit) เพื่อรองรับสถานการณ์ดังกล่าว ซึ่งผู้สอบบัญชีสามารถปฏิบัติงานสอบบัญชีได้ โดยเว้นระยะห่างทางสังคม (Social distancing) และประหยัดค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปตรวจสอบ ณ ที่ทำการสหกรณ์ได้อีกทางหนึ่ง

อธิบดีกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ กล่าวอีกว่า การตรวจสอบบัญชีระยะไกล เปรียบเสมือนการ ลงพื้นที่จริง โดยผู้สอบบัญชีสามารถตรวจสอบผ่านทางเทคโนโลยีที่หลากหลาย ได้แก่ Live Streaming บนเว็บไซต์ เช่น Zoom, WebEX, MS Teams และ E-mail เป็นต้น เพื่อใช้ทบทวนและตรวจสอบเอกสาร/รายงาน/บันทึกต่าง ๆ และเทคโนโลยี Live Streaming ที่มาคู่กับเทคโนโลยีบนโทรศัพท์มือถือ เช่น สมาร์ทโฟน หรือแท็บเล็ต ที่สามารถใช้งานวีดีโอได้ เช่น Line, Zoom, WebEX เป็นต้น สามารถนำมาใช้เพื่อทำการสังเกตการณ์ปฏิบัติงาน การสังเกตการณ์ตรวจนับสินค้า การประชุมกับสหกรณ์ หรือการสัมภาษณ์บุคคลที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น การตรวจสอบบัญชีระยะไกลให้ได้ประสิทธิผล จึงขึ้นอยู่กับความสามารถในการเข้าถึงเอกสารและหลักฐานการสอบบัญชีได้ โดยไม่ต้องเข้าไปตรวจสอบ ณ ที่ทำการสหกรณ์ ข้อมูลและเอกสารหลักฐานประกอบงบการเงินจะอยู่ในรูปของอิเล็กทรอนิกส์ หรือสามารถแปลงเอกสารในรูปของกระดาษให้อยู่ในรูปแฟ้มข้อมูลและส่งให้ผู้สอบบัญชีตรวจสอบ สามารถมั่นใจได้ว่า การเข้าถึงแหล่งข้อมูลเอกสารหลักฐานต่าง ๆ เป็นไปอย่างครบถ้วนและถูกต้องตามมาตรฐาน การสอบบัญชี ดังนั้น กรมตรวจบัญชีสหกรณ์ จึงได้กำหนดแนวทางในการตรวจสอบบัญชีสหกรณ์ระยะไกล (Remote Audit) มีขั้นตอนดังนี้

1. การวางแผนการตรวจสอบบัญชีระยะไกล เริ่มตั้งแต่การประเมินความพร้อมการจัดทำบัญชี โดยใช้โปรแกรมบัญชีของสหกรณ์ กรณีสหกรณ์ใช้โปรแกรมระบบบัญชีสหกรณ์ครบวงจร (Cooperative Full Pack Accounting Software: FAS) ร่วมกับการใช้ Application Smart4M จะช่วยอำนวยความสะดวกในการตรวจสอบข้อมูลให้สหกรณ์และสมาชิกได้ รวมไปถึงการประเมินความพร้อมทางเทคโนโลยีของสหกรณ์และการรักษาความปลอดภัยของข้อมูล การประเมินความเสี่ยงในการสอบบัญชี การจัดทำแผนการสอบบัญชีโดยรวมและจัดทำแนวการสอบบัญชี         2. การดำเนินการตรวจสอบบัญชีระยะไกล สามารถดำเนินการได้ทั้งในการตรวจสอบบัญชี ระหว่างปีและการตรวจสอบบัญชีประจำปี ผู้สอบบัญชีสามารถใช้ระบบกระดาษทำการอิเล็กทรอนิกส์ (EWP) เพื่อนำเข้าข้อมูลและเอกสารหลักฐานการสอบบัญชีในรูปแบบแฟ้มข้อมูล และใช้เครื่องมือช่วยในการตรวจสอบ (Excel/ACL/CATs) แล้วบันทึกผลการตรวจสอบไว้ในระบบกระดาษทำการอิเล็กทรอนิกส์ (EWP) ให้สอดคล้องกับแผนการสอบบัญชีโดยรวมและแนวการสอบบัญชีด้วย ทั้งนี้ ในกรณีสหกรณ์มีปัญหาการทุจริตหรือมีเรื่องร้องเรียน หรือมีข้อบกพร่องที่นายทะเบียนสหกรณ์สั่งให้สหกรณ์แก้ไขข้อบกพร่อง ผู้สอบบัญชีควรเข้าตรวจสอบ ณ ที่ทำการสหกรณ์ด้วย เพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริงและติดตามการแก้ไขข้อบกพร่องด้านการเงินการบัญชีของสหกรณ์ได้ ครอบคลุมยิ่งขึ้น       3. การสรุปผลการตรวจสอบ การสรุปผลการตรวจสอบในกระดาษทำการของผู้สอบบัญชี เป็นการบันทึกสิ่งที่ตรวจพบ ข้อสังเกต และสรุปผลการตรวจสอบในแต่ละรายการบัญชีของสหกรณ์ เพื่อนำไปประกอบการพิจารณาสรุปผลการตรวจสอบในภาพรวมและแสดงความเห็นต่องบการเงินของสหกรณ์ รวมทั้งจัดทำรายงานผลการตรวจสอบบัญชีเพื่อแจ้งข้อสังเกตและข้อเสนอแนะจากการตรวจสอบบัญชีสหกรณ์ ดังนั้น การบันทึกผลการตรวจสอบในกระดาษทำการและการจัดทำรายงานผลการตรวจสอบบัญชีจึงต้องมีความถูกต้องและชัดเจน

"การนำวิธีการตรวจสอบบัญชีระยะไกล (Remote Audit) มาใช้ในสถานการณ์ปัจจุบัน เพื่อรวบรวมหลักฐานการสอบบัญชีสหกรณ์ เป็นวิธีการตรวจสอบที่เปลี่ยนไปจากเดิม จึงต้องคำนึงถึงความพร้อมของสหกรณ์ ทั้งในด้านการใช้เทคโนโลยี การมีอุปกรณ์คอมพิวเตอร์เชื่อมต่อสัญญาณอินเทอร์เน็ต เจ้าหน้าที่สหกรณ์ มีความพร้อม สามารถใช้อุปกรณ์คอมพิวเตอร์และโปรแกรมต่าง ๆ รองรับการตรวจสอบบัญชีระยะไกลได้ อย่างไรก็ตาม ผู้สอบบัญชียังคงต้องควบคุมคุณภาพงานสอบบัญชี ตามมาตรฐานการสอบบัญชีและตามระเบียบ ที่กรมตรวจบัญชีสหกรณ์กำหนด” อธิบดีกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ กล่าว